Kultura bezpieczeństwa

Gdy tylko jest mowa o mierzeniu poziomu bezpieczeństwa, duża część firm koncentruje się tylko i wyłącznie na liczbie wypadków, uważając ją za jedyny słuszny wskaźnik. Jeśli jednak przyjrzymy się statystykom wypadków w przedsiębiorstwach z ostatnich kilku lat, to od razu zauważymy, że ich liczba znacząco maleje. Czy zatem liczba wypadków stanowi najlepszy wyznacznik poziomu bezpieczeństwa pracy w danym przedsiębiorstwie?

Takie wyniki jak: „Zero LTI” czy „Zero wypadków wymagających udzielenia pierwszej pomocy” pokazują nam tylko, że w danym przedsiębiorstwie w dłuższym okresie czasu nie było żadnego wypadku czy urazu. Tego rodzaju dane nie odzwierciedlają jednak w pełni rzeczywistego stanu pracy nad bezpieczeństwem w przedsiębiorstwie. Żeby móc realistycznie ocenić jakość bezpieczeństwa pracy, należy skoncentrować się na innych kryteriach i odpowiedzieć sobie m.in. na następujące pytania:

• Dlaczego ludzie wciąż łamią zasady i przepisy?
• Dlaczego zdarza im się powtarzać niebezpieczne zachowania? Jak je skutecznie eliminować?
• Dlaczego przełożeni często nie stanowią odpowiedniego wzoru do naśladowania zachowań zgodnych z zasadami bezpieczeństwa? Dlaczego nie egzekwują wymagań?
• Dlaczego wymogi bezpieczeństwa nie są konsekwentnie wdrażane?
• Jak definiować sensowne cele bezpieczeństwa?

Czym jest kultura bezpieczeństwa?

Kultura bezpieczeństwa - podstawę stanowi organizacja bezpieczeństwa oraz dokumenty, poprzez które firma przekazuje, czego oczekuje od swoich pracowników.

Jest to jednak również sposób myślenia o bezpieczeństwie w firmie, zachowanie wszystkich członków organizacji oraz ich podejście do zasad, zagrożeń i ryzyka. Wpływ na kulturę mają bowiem zarówno przekonania, jak i system wartości członków oraz ich stosunek do kwestii bezpieczeństwa, a także działania na rzecz poprawy w tym obszarze. Ważnym elementem kultury bezpieczeństwa jest odejście od praktyki obwiniania na rzecz umiejętności uczenia się ze zdarzeń i wypadków, szukania rozwiązań i wyciągania konstruktywnych wniosków z popełnianych błędów.

Wiele firm pracuje skutecznie nad podniesieniem kultury bezpieczeństwa. Optymalizują technikę i organizację pracy. Ważny wkład w rozwój bezpieczeństwa mają też systemy zarządzania bhp. Mimo to pojawia się pytanie, jak możemy nadal rozwijać kulturę bezpieczeństwa, wyeliminować łamanie zasad i zwiększyć świadomość pracowników.

Proces podnoszenia świadomości bezpieczeństwa składa się z kilku etapów:

Etap 1: Standardy techniczne i organizacyjne. Punktem wyjścia do zmian zachowania i świadomości są dobre standardy, a więc optymalne warunki organizacyjne i techniczne pracy. Kulturowe lub behawioralne metody poprawy bezpieczeństwa są najbardziej efektywne w momencie, gdy w przedsiębiorstwie już dobrze działają techniczne i systemowe rozwiązania na rzecz bezpieczeństwa.

Etap 2: Wymaganie zmian zachowania. Jeśli chcemy podnieść świadomość i zmienić zachowanie, wszyscy pracownicy muszą zaakceptować, że zasady są po to, aby ich przestrzegać. W tej fazie kierownictwo musi jasno zdefiniować, czego oczekuje i konsekwentnie te wymagania egzekwować.

Etap 3: Stabilizacja zachowania. Ponieważ nowe nawyki nie kształtują się z dnia na dzień, proces zmiany zachowań wymaga czasu. Aby pokonać opór z tym związany, wymagane jest stosowanie przez przełożonych narzędzi zarządzania, które zmotywują pracowników do bezpiecznego działania (np. pochwała), a zniechęcą do łamania zasad i chodzenia na skróty (np. rozmowy z pracownikiem).

Etap 4: Internalizacja. Jeśli bezpieczeństwo pracy ma być wspólną wartością wszystkich członków organizacji, należy obok wykształcenia bezpiecznych nawyków stworzyć atmosferę, w której powszechną praktyką będzie wzajemne zwracanie uwagi w przypadku łamania zasad lub niebezpiecznego działania.

Etap 5: Samoodpowiedzialność w działaniu. W bezpieczeństwie pracy nie wszystko da się uregulować. Z tego powodu wszyscy pracownicy muszą się nauczyć, jak w sytuacjach wyjątkowych, nieuregulowanych, zachować się w sposób bezpieczny i odpowiedzialny.

Kultura bezpieczeństwa | Jak rozwijać samoodpowiedzialność?

Wiele przedsiębiorstw rozwinęło tzw. organizacje łatwości. Z tym typem organizacji mamy do czynienia wtedy, gdy bezpieczeństwo pracy jest zadaniem przede wszystkim służby bhp i to ona odgrywa decydującą rolę w kształtowaniu bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo nie jest centralną wartością pracowników firmy i od pracowników nie wymaga się zaangażowania. Przykładem „organizacji łatwości” są np. szkolenia: co roku powtarza się na nich te same treści, „podaje je na tacy”, zamiast wymagać aktywności od uczestników i uczynić ich współodpowiedzialnymi za proces kształcenia i rozwoju świadomości.

Celem współczesnej pracy nad bezpieczeństwem jest „organizacja odpowiedzialności”. W tej formie organizacji bezpieczeństwo pracy jest zadaniem kierownictwa, które wytycza cele, daje narzędzia i ramowy plan działania. Pracownicy są aktywnie włączani w te działania, m.in. w tworzeniu zasad bezpieczeństwa. To, co zostaje ustalone, musi być przez wszystkich przestrzegane. Ze słabymi punktami bezpieczeństwa postępuje się w sposób otwarty i szczery, bez obwiniania.

Jak możemy pomóc?

Wpieramy rozwój Państwa kultury bezpieczeństwa poprzez:

• Analizy kultury bezpieczeństwa – wskazują one mocne i słabe punkty bezpieczeństwa. Na wynik składa się analiza dokumentów, wizytacja na zakładzie oraz wywiady ze specjalistami, kadrą kierowniczą oraz pracownikami. Prezentacja wyników analizy połączona jest z warsztatami i opracowaniem długofalowego planu działania. Więcej dowiesz się z publikacji "Analizy kultury bezpieczeństwa".
• Konsultacje, szkolenia – pomagamy zrealizować kolejne kroki rozwoju poprzez wsparcie szkoleniowe i konsultacje, np. w zakresie przywództwa, efektywnego realizowania zadań związanych z odpowiedzialnością za bezpieczeństwo, analizy wypadków, komunikacji, wdrażania audytów behawioralnych, analizę jakościową stosowanych narzędzi, optymalizację istniejących programów np. dot. obserwacji zachowań lub zgłaszania zagrożeń. Z tego artykułu "Bezpieczeństwo - Narzędzia i Programy" dowiesz się więcej.
• Kampanie, dni BHP – praca nad rozwojem kultury bezpieczeństwa może sprawiać przyjemność i łączyć się z dobrą zabawą! Organizujemy ciekawe kampanie promujące np. złote zasady bezpieczeństw oraz imprezy poświęcone BHP. Więcej o nich przeczytasz w artykule "Dzień BHP".